مراقبه چیست ؟ مراقبه یکی از روش‌های حیاتی برای آرامش ذهن و پاکسازی آن است که جانی دوباره به جسم و روح می‌بخشد. این اقدام که به آن مدیتیشن نیز می‌گویند، از سال‌های دور تاکنون در تمام مناطق دنیا خصوصاً در فرهنگ‌های شرقی به عنوان یک عمل آرامش بخش شناخته شده است. با انجام مراقبه وضعیت کلی جسم و روح بهبود پیدا می‌کند. با توجه به اینکه در عصر حاضر افراد با مشغله‌های مختلفی در زندگی مواجه می‌شوند، اهمیت مراقبه و بهبود وضعیت روحی بیشتر شده است. در این مقاله ما خواهیم راجع به این موضوع صحبت کنیم که مراقبه چیست و چه فوایدی دارد. پس از شما دوستان گرامی دعوت می‌کنیم تا انتهای مطلب آموزشگاه حضور نو را همراهی بفرمایید.
مراقبه چیست؟
این واژه به معنای تفکر عمیق می‌باشد. البته کلمه مراقبه را به معنای تمرکز نیز به کار می‌برند. به طور کلی مراقبه مجموعه‌ای افزایش تمرکز، نگاه فرد به درون و افزایش آرامش روحی در نظر گرفت. همانطور که گفتیم مدیتیشن یا مراقبه سنتی باستانی است؛ اما تاکنون نیز جایگاه خود را حفظ کرده و برای افزایش هماهنگی درونی و ایجاد آرامش بسیار کاربردی است. با توجه به اینکه در زندگی امروز سطح استرس و اضطراب افزایش پیدا کرده است؛ روش‌هایی نظیر مراقبه که جهت کاهش چنین مشکلاتی به کار برده می‌شوند، محبوبیت زیادی دارد. در ادامه راجع به مراقبه و فواید آن بیشتر صحبت می‌کنیم.
فواید مراقبه
در اینجا به برخی از مهمترین و اصلی‌ترین فواید مراقبه که به وسیله منابع علمی نیز تایید شده‌اند، اشاره می‌کنیم:
بالا بردن تمرکز: مدیتیشن یا مراقبه به فرد کمک می‌کند تا تمرکز کرده و عملکردش را برای انجام فعالیت‌های روزمره تقویت کند. در سال ۲۰۱۱ پژوهش و مطالعه‌ای در دانشکده پزشکی هاروارد انجام شد که نتایج آن نشان داد میان ذهن آگاهی و پردازش اطلاعات جدید، ارتباط مثبتی وجود دارد.
کاهش استرس: یکی دیگر از مهمترین فواید مراقبه، کاهش استرس از طریق کم کردن سطح کورتیزول خون است. در واقع با تکرار یک مانترا در حین انجام مراقبه استرس از شما دور شده و اثرات آرام بخشی در وجودتان پدیدار میشود.
بهبود بیماری‌های جسمی: یکی از مزایای مراقبه اثر آن بر کاهش علائم بیماری‌ها و مشکلات جسمی است. بیماری‌هایی مثل سرطان، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، آسم، مشکلات خواب، سردرد و… از جمله بیماری‌هایی هستند که به کمک مدیتیشن و مراقبه تا حدی بهبود پیدا می‌کنند.
مقابله و مبارزه با اعتیاد: جالب است بدانید که انجام مراقبه باعث میشود که گیرنده‌های مغزی که به سوء مصرف مواد مخدر و الکل مرتبط هستند، تغییر کرده و استرس را کاهش دهند. از طرفی با انجام مراقبه ذهن فرد نسبت به ولع مصرف مواد مخدر آگاهی بیشتری دارد و امکان کنترل و مدیریت این مسئله افزایش پیدا می‌کند.
بهبود خودآگاهی و عزت نفس: مراقبه می‌تواند به بالا بردن میزان خودآگاهی و کشف ویژگی‌های مثبت کمک کرده و از این طریق عزت نفس را نیز افزایش دهد؛ خصوصاً برای کسانی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، انجام مراقبه می‌تواند فوق العاده کاربردی باشد.
مدیریت افسردگی یا اضطراب: مراقبه به فرد کمک می‌کند تا ذهنش را متمرکز کرده و از افکار مضطرب کننده دور شود. کسانی که دچار مشکلاتی مثل علائم افسردگی، اختلال خواب، کاهش انگیزه و روحیه و از دست دادن اشتها هستند، می‌توانند با انجام مراقبه این مشکلات را تا حدی برطرف کنند.
نحوه انجام مراقبه به چه شکل است؟
حال که با فواید مراقبه آشنا شدید، ممکن است ترغیب به انجام این کار گردید. در این قسمت می‌خواهیم نحوه انجام مراقبه را به طور اصولی و صحیح به شما عزیزان آموزش دهیم:
ابتدا محیطی آرام و امن را انتخاب کرده و هر وسیله الکترونیکی که در اطرافتان هست مثل تلفن همراه، تلویزیون و… را خاموش کنید. ( البته بعضی از افراد می‌توانند با پخش موسیقی، تمرکز راحت‌تری داشته باشند که در این شرایط می‌توانید یک موسیقی آرام و یا صدای بارش باران یا صدای طبیعت را پخش کنید. پس لباسی راحت و گشاد پوشیده و سعی کنید لباستان به گونه‌ای باشد که اصلاً گرما یا سرمای بیرون را حس نکنید. قبل از انجام مراقبه نیز باید مدت زمان آن را مشخص کرده باشید.
معمولاً اساتید مدیتیشن در طول روز دو جلسه ۲۰ دقیقه‌ای را پیشنهاد می‌کنند. اما شما باید در ابتدای کار زمان‌های کوتاهی را انتخاب کنید و بتوانید در این مدت زمان به بهترین نحو ممکن مراقبه را انجام دهید. پیش از شروع مراقبه نیز می‌توانید برای جلوگیری از سفتی بدنتان، چند تمرین کششی نیز انجام دهید. پس بهتر از قبل از آغاز مراقبه هرگونه فشار یا تنش را از روی عضلاتتان بردارید. روی یک صندلی یا هر وضعیتی که راحت هستید، بنشینید و پاهایتان را از روی یکدیگر عبور دهید و خود را کمی به سمت جلو هدایت نمایید تا ستون فقراتتان کاملاً عمود بر نشیمنگاه شما باشد؛ این مسئله اهمیت زیادی دارد.
بعد از انجام این کار چشمان خود را بسته و روی تنفستان تمرکز نمایید و راحت نفس بکشید. نیاز نیست تنفس خود را تنظیم کنید؛ فقط کافیست هنگام نفس کشیدن به حرکت شکم، شانه، قفسه سینه و… دقت کنید. در ادامه نیز بسته به نوع مراقبه‌ای که از انجام می‌دهید از تصویرهای ذهنی، ذکر مانترا و… جهت بالا بردن تمرکز خود استفاده نمایید.
نکته مهم راجع به پرت شدن حواس در حین انجام مراقبه
بسیاری از افراد در ابتدای انجام مراقبه با مشکل تمرکز مواجه هستند؛ یعنی اینکه در ابتدای کار افکار مختلفی به ذهن آنها هجوم آورده و اجازه نمی‌دهد به خوبی تمرکز کند. این را بدانید که این اتفاق کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد. در چنین شرایطی اصلاً به خودتان تنش و استرس وارد نکنید؛ بلکه سعی کنید با آرامش و صبوری بیشتر بارها و بارها این تمرین را انجام دهید. هر چقدر بیشتر تمرین کنید، حین مراقبه افکار کمتری به سراغتان می‌آید و تمرکزتان افزایش پیدا می‌کند.
انواع مراقبه
مدیتیشن یا مراقبه دارای انواع زیادیست که در این قسمت به چند مورد از اصلی‌ترین و مشهورترین آن اشاره می‌کنیم:
مراقبه ذهن آگاهی یا مایند فولنس:
این نوع مراقبه محبوب‌ترین روش مراقبه خصوصاً در کشورهای غربی است که در آن ترکیبی از تمرکز و آگاهی ایجاد میشود و فرد با تمرکز روی افکار و احساساتش، تمرینات مربوط به این مراقبه را انجام می‌دهد.
مراقبه هدایت شده:
این نوع مراقبه نیز یکی از انواع مهم مراقبه است که در آن فرد تصاویر، موقعیت‌ها یا مکان‌هایی که در آن احساس آرامش زیادی دارد، در ذهنش تجسم کرده و برای واقعیتر نشان دادن این تجسم، از حواس مختلف خود مثل منظره، صدا، بو و… نیز بهره می‌گیرد. در این نوع مراقبه معمولاً شخص به معلم احتیاج دارد.
مراقبه معنوی:
این نوع مراقبه در ادیان شرقی نظیر هندوئیسم، مسیحیت و داعیسم متداول‌تر است. در واقع شبیه به یک نوع نماز است که فرد در سکوت ارتباط عمیقی با جهان هستی یا خدای خود می‌گیرد. در مراقبه معنوی از روغن‌های معطری همچون کندور، چوب صندل، سرو و… جهت افزایش تجربه معنوی بهره گرفته میشود.
مراقبه مانترا:
مراقبه نیز در آموزه‌های بودا و هندو وجود دارد و از صدای تکراری جهت پاکسازی ذهن در آن استفاده میشود. این صدا ممکن است کلمه یا عبارتی باشد. هیچ فرقی نمی‌کند که مانترا را در دل خود تکرار کنید یا آن را با صدای بلند بگویید. در نهایت می‌توانید با محیط هماهنگ‌تر شد و هوشیارتر گردید. این نوع مراقبه برای افرادی که از تکرار کردن لذت می‌برند و سکوت را دوست ندارند نیز گزینه مناسبی است.
مراقبه متعالی:
مدیتیشن تی‌ام یا مراقبه متعالی توسط یکی از مرتاض‌های هندی معرفی شد و جزو مشهورترین مراقبه‌ها در سراسر دنیاست. در این نوع مراقبه مجموعه‌ای از کلمات که مخصوص هر استاد است، استفاده میشود و نحوه انجام آن به این ترتیب است که شخص در مکانی خلوت چشمان خود را می‌بندد و به صورتی صحیح می‌نشیند و کلمات مانترا را در صبح و عصر به شکل زیر لبی تکرار می‌کند.
مراقبه حرکتی:
این نوع مراقبه نیز شامل قدم زدن، باغبانی کردن و سایر حرکات آرام بوده و برای افرادی که آرامش را در فعالیت کردن می‌یابند، فوق العاده مناسب است. در این نوع مراقبه فرد ذهن خود را شناور و رها می گذارد.
سخن پایانی
مراقبه چیست؟مراقبه یا مدیتیشن فعالیتی است که در آن به کمک تکنیک‌های ویژه‌ای مثل ذهن آگاهی، جهت آموزش، تربیت، توجه و هوشیاری بهره گرفته میشود و هدف از انجام آن ایجاد حالتی ذهنی و عاطفی پایدار و آرام است. در واقع با انجام مراقبه، فرد هوشیاری و تمرکز بالاتری به دست آورده و روی محیط درونی و احساسات و افکارش تمرکز بیشتری دارد. اگرچه مراقبه چاره همه دردها نیست؛ اما ابزاری است که به فرد کمک می‌کند تا افکار و احساسات درونی و محیط بیرونی زندگی‌اش را کنترل کند. مراقبه فواید زیادی از جمله افزایش تمرکز، بهبود سیستم دفاعی بدن، تغییر عادت‌ها، کمک به تحقق خواسته‌ها و… دارد. در این مقاله ما تلاش کردیم تا با عنوان کردن مطالبی راجع به مراقبه و فواید آن اطلاعات شما را در این خصوص افزایش دهیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید و کاربردی واقع شده باشد.
