ذهن آگاهی چیست؟

ذهن آگاهی، بر اساس نظر روانشناسان و متخصصان افراد هر چقدر بتوانند به طور صحیح از ذهن خود استفاده کنند، بهره‌وری بیشتری خواهند داشت. ذهن انسان‌ها در بیشتر ساعات شبانه روز یا در گذشته سیر می‌کند و یا در آینده و مدت کمی را در زمان حال حاضر حضور دارد. اما این را بدانید که اگر فرد بتواند مدت زمان بیشتری را روی زمان حال خود تمرکز کند، در زندگی موفقیت‌های بیشتری را به دست می‌آورد؛ به این موضوع ذهن آگاهی گفته می‌شود. در این مطلب ما می‌خواهیم در رابطه با ذهن آگاهی و موارد مرتبط با آن اطلاعاتی را در اختیار شما مخاطبان عزیز قرار دهیم. پس از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای مطلب در کنار ما بمانید.

در مورد ذهن آگاهی بیشتر بدانیم

ذهن آگاهی نوعی تمرین است که در آن شخص باید بارها و بارها و به آرامی بتواند آگاهی خودش را در لحظه حال متمرکز نماید. البته برای انجام این کار باید از همه حواس پنجگانه کمک بگیرد؛ به عنوان مثال فرد می‌تواند در حین مرتب کردن اتاق یا انجام پیاده روی از حواسی مثل حس دیداری، شنیداری و بویایی بهترین استفاده ممکن را داشته باشد. به طور کلی ذهن آگاهی می‌تواند به اذهان شلوغ، فرصتی برای رسیدن به آرامش را بدهد. اما رسیدن به این مرحله از آرامش، نیازمند به ممارست و تمرینات صحیح و مداوم است.

به بیان بهتر ذهن آگاهی کار شما را کنترل می‌کند و اجازه نمی‌دهد دائماً ذهنتان به گذشته یا آینده برود. ممکن است در مسیر رسیدن به ذهن آگاهی بارها و بارها با شکست مواجه شوید؛ اما باید هر دفعه خودتان را تشویق کنید تا بتوانید در این زمینه موفقیت بیشتری را به دست آورید. این طبیعی است که ذهن بخواهد بیندیشد، تجزیه و تحلیل کند و به درک درستی از مسائل برسد؛ اما اگر ذهنتان را به حال خود رها کنید، قطعاً ممکن است درگیر داستان‌ها و سوژه‌های جدیدی شود که هیچ واقعیتی ندارد و همین مسئله مشکلات روحی نظیر اضطراب، افسردگی و استرس را برایتان ایجاد می‌کند.

بررسی فواید ذهن آگاهی

ذهن آگاهی مزایای زیادی دارد و اجرای آن می‌تواند باعث ایجاد موفقیت‌های زیادی برای فرد گردد. برخی از مهم‌ترین فواید ذهن آگاهی عبارت‌اند از:

•  کند کردن روند پیری مغز و پیشگیری از ابتلا به آلزایمر
•  کمک به مدیریت دردهای جسمی
•  بهبود کیفیت زندگی برای کسانی که به بیماری‌های مزمن دچار هستند.
•  بالا بردن احساس رضایتمندی
•  کاهش علائم اضطراب، استرس، افسردگی و…
• بهبود دادن توانایی‌های شناختی مغز

آموزش تکنیک‌های ذهن آگاهی

تکنیک‌های مربوط به ذهن شفاف انواع و اقسام مختلفی دارند. بعضی از آنها ممکن است برای شما جالب توجه باشد و برخی دیگر شما را جذب نکند. اما توصیه می‌کنیم سعی کنید برخی از آنها را به تمرینات همیشگی تبدیل کرده تا بتوانید از این طریق، در زمینه کسب ذهن آگاهی موفق گردید. این تکنیک‌ها عبارت‌اند از:

تمرکز بر تنفس:

این تکنیک در واقع روی تنفس اشاره می‌کند. هنگام انجام تکنیک تمرکز بر تنفس، سعی کنید حواس خود را کاملاً جمع کنید و روی دم و بازدمتان متمرکز گردید. البته از این تکنیک در ورزش یوگا نیز استفاده می‌شود. سعی کنید هنگام انجام این کار به هیچ چیز به غیر از لحظه فکر نکنید.

 اسکن بدن:

در تکنیک اسکن بدن باید از سر تا پای خودتان را به شکل ذهنی اسکن نمایید و همه احساسات منفی که در ذهنتان وجود دارد، توجه نمایید؛ بدین ترتیب می‌توانید استرس و اضطراب را از خودتان دور کرده و بر احساساتتان مسلط شوید. این تکنیک در حالت‌ها و لحظات پر استرس می‌تواند کاربردی باشد.

 کشش ذهنی:

تکنیک کشش ذهنی باید روی تنفستان تمرکز نمایید و بدانید که بدنتان در آن شرایط چه حسی دارد و سعی کنید فقط روی حرکات کششی متمرکز شده و نگذارید هیچ عامل خارجی حواس شما را پرت کند.

 همدلی و مهربانی هدفمند:

در تکنیک مهربانی و همدلی هدفمند باید روی فردی که دوستش دارید، متمرکز شوید؛ بدین ترتیب همه احساساتی که درون شما جریان پیدا می‌کند، باعث می‌شود تا به مزیت حضور خود در کنار وی پی برده و احساس خوشحالی داشته باشید. بعضی از افراد در مقابل کسانی که دوستشان دارند، احساسات مختلفی را تجربه خواهند کرد. در واقع این افراد می‌توانند به کمک این روش، درک درستی از احساسات خود را یافته و آگاهانه‌تر عمل کنند.

یادداشت کردن:

این تکنیک باعث می‌شود تا یادگیری فرد درباره تمایلات، عادات و شرایطش افزایش پیدا کند و افکار مزاحم متوقف گردد. در واقع در این تکنیک باید احساس یا فکر خاصی را که موجب از بین رفتن تمرکز شما در حین مدیتیشن شده است را یادداشت کنید.

 واکنش:

برای پیاده سازی این روش باید از خودتان سوال کنید که بابت چه چیزی از همه بیشتر قدردان هستید. در حقیقت با سوال کردن از خود قسمتی از مغزتان را که خاموش نگه داشته‌اید، روشن می‌کنید. اما دقت کنید که در حین پاسخگویی به جای فکر، به احساس خود توجه کنید.

  تکنیک سه دقیقه:

طی انجام این متد باید به کمک یک تایمر زمانی ۳ دقیقه را مشخص کرده و در این سه دقیقه به دم و بازدمتان توجه کنید. در واقع تنفس شما باید تلنگری باشد که به افکار مثبت گره خورده و موجب ایجاد احساسات خوبی در ذهنتان گردد.

تمرین ذهن آگاهی

قبل از هر چیز بد نیست بدانید که می‌توان ذهن آگاهی را نوعی ورزش دانست. در چنین شرایطی فرد می‌داند که برای تقویت این موضوع به تمرین زیادی احتیاج دارد. گرچه این تمرین‌ها ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسند، اما با گذشت زمان در درون فرد نهادینه شده و اثربخشی خود را نشان می‌دهد. در رابطه با تمرین ذهن آگاهی به این نکات توجه کنید:

به طور روزانه تمرین کنید:

وقتی که تکنیک‌های رسیدن به ذهن آگاهی را یاد گرفتید و متدهای مورد نظرتان را انتخاب کردید، باید سعی کنید این تکنیک‌ها را تبدیل به یک عادت همیشگی در زندگی کرده تا بتوانید از فواید آن بهترین بهره ممکن را ببرید. معمولا روانشناسان از برنامه‌های چند هفتگی ذهن آگاهی استفاده می‌کنند. شما نیز می‌توانید جهت مدیریت بهتر زمان، ساعت مشخصی از روز را به ذهن آگاهی اختصاص داده و به هیچ وجه این زمان را با انجام کارهای دیگر پر ننمایید.

ذهن آگاهی راهی برای درک و تفکر و رفتار می‌باشد:

این را بدانید که ذهن آگاهی فقط یک فعالیت ساده نیست و شما می‌توانید به کمک آن افکار و رفتارتان را تغییر دهید. برخی از مهم‌ترین ابزارهایی که به کمک آنها می‌توان به ذهن آگاهی دست پیدا کرد شامل مواردی نظیر تنفس صحیح، تمرین‌های ورزشی، و مدیتیشن و… می‌باشد.

 تعهد داشته باشید:

اصلی‌ترین و مهم‌ترین قدم برای موفقیت در زمینه ذهن، داشتن تعهد است؛ معنای این جمله این است که فرد باید هنگام انجام تمرینات به آنها متعهد باشد. بدین ترتیب می‌تواند در این زمینه موفقیت چشمگیری را به دست آورد. محققان ذهن آگاهی از افرادی که مشغول انجام این کار بودند، نتایج متفاوتی را دریافت کردند. به این ترتیب که کسانی که در رابطه با تمرینات تعهد داشتند، موفقیت‌های بیشتری را به دست آورده بودند و افرادی که در این زمینه تعهد کمتری داشتند، موفقیت کمی هم نصیبشان شده بود.

 روی تنفستان تمرکز کنید:

آسان‌ترین راه برای تمرین ذهن آگاهی این است که شما بتوانید روی تنفس خود تمرکز نمایید و توجه خود را از دم به بازدم معطوف نمایید. تمرینات ذهن آگاهی بسیار کاربردی هستند؛ به گونه‌ای که از دوران باستان تاکنون همچنان رواج دارند و در هر شرایطی می‌توان از آنها برای تمرکز و کاهش استرس و اضطراب استفاده کرد. اصلاً اهمیتی ندارد که شما در چه شرایطی هستید؛ فقط این را بدانید که در هر لحظه‌ای می‌توانید فرصت حضور در زمان حال را داشته باشید.

تمرینات ذهن آگاهی را می‌توانید با آگاهی از تنفستان آغاز کنید؛ به این ترتیب که هنگام نفس کشیدن به همه جزئیات نظیر بالا و پایین رفتن شکم، خارج شدن هوا از سوراخ‌های بینی و… توجه نمایید یا اینکه به این موضوع فکر کنید که چرا بازدم گرم است و دم سرد است و… احتمالاً با انجام این کار بعد از مدتی می‌بینید که ذهنتان منحرف شده است. در این لحظه اصلاً نباید خودتان را سرزنش کنید و بدانید که چنین اتفاقی کاملاً طبیعی است و با تمرین و ممارست روز به روز بهبود پیدا می‌کنید. اگر حواستان پرت شد، کافیست مجدداً تمرکز خود را روی تنفس برگردانید. در واقع هدف اصلی تمرکز و توجه بر نحوه نفس کشیدن است. این روند را بارها و بارها تکرار کرده و در بازه‌های زمانی مشخص در طول شبانه روز، تمرینات خود را انجام دهید.

کلام آخر

قطعا همه شما بارها و بارها در زندگی خود در رابطه با زندگی کردن در لحظه شنیده‌اید؛ اما شاید دقت نکرده باشید که این کار چگونه انجام می‌شود یا اساساً چه مزیتی دارد. انجام این کار تکنیک ذهن آگاهی نام دارد که سال‌های سال است پیروان ادیان مختلف، تمرینات آن را انجام داده و از فواید و مزایای آن بهره می‌گیرند. در علم روانشناسی نیز حدود نیم قرن است که ذهن آگاهی مورد استفاده قرار گرفته و تحقیقات زیادی راجع به فواید آن صورت پذیرفته است. در پایان امیدواریم مطالب بیان شده برای شما مفید و کاربردی بوده باشد. از صبر و توجه شما دوستان گرامی، کمال تشکر را داریم.